ระบบกล้ามเนื้อ

ระบบกล้ามเนื้อ

เป็น ระบบอวัยวะที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับการเคลื่อนไหว ทั้งการเคลื่อนไหวส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย การเคลื่อนไหวเพื่อการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ การทรงตัว และการควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย (ทำความร้อน)

เนื้อ เยื่อกล้ามเนื้อประกอบด้วยเซลล์กล้ามเนื้อทีเรียกว่า เส้นใยกล้ามเนื้อ (muscle fiber) ที่มีลักษณะเป็นเส้นยาว เพื่อการหดตัวที่ทำให้เกิดการเคลื่อนไหว ภายในเซลล์ประกอบด้วย organelles ที่เหมือนกับเซลล์ทั่วไป แต่จะมี organelles เฉพาะ และเรียกชื่อโครงสร้างบางอย่างแตกต่างกัน เช่น เยื่อหุ้มเซลล์ เรียก sarcolemma  cytoplasm เรียก sarcoplasm และendoplasmic reticulum เรียก sarcoplasmic reticulum

ชนิดของเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อ

จำแนกตามที่อยู่

กล้ามเนื้อลาย (striated muscle)

กล้ามเนื้อเรียบ (smooth muscle)

กล้ามเนื้อหัวใจ (cardiac muscle)

จำแนกตามการควบคุมการทำงาน

กล้ามเนื้อในอำนาจจิตใจ (voluntary muscle)

กล้ามเนื้อนอกอำนาจจิตใจ (involuntary   muscle)

การจำแนกกล้ามเนื้อตามที่อยู่

กล้ามเนื้อลาย

หรือ เรียกอีกอย่างว่า กล้ามเนื้อโครงร่าง (skeletal muscle) เป็นกล้ามเนื้อที่เป็นโครงร่างของร่างกาย มีอยู่ประมาณ 40% ของน้ำหนักตัว

รูปร่าง :

เซลล์ มีรูปร่างเป็นเส้นยาวคล้ายเส้นไหมพรม เรียงตัวขนานตามความยาวของเซลล์ เมื่อดูจากกล้องจุลทรรศน์ จะเห็นแถบลายตามขวางในเซลล์ชัดเจนและนิวเคลียสหลายอัน (multinucleate)

ขนาดเซลล์

เซลล์กว้างประมาณ 10-100 mm ยาวประมาณ 2 ม.ม.- 7.5 ซ.ม.

กล้ามเนื้อเรียบ

หรือ เรียกอีกอย่างว่า กล้ามเนื้อวิสเซอรัล(visceral muscle) เป็นกล้ามเนื้อที่เป็นโครงสร้างของอวัยวะภายในที่มีช่องกลวง เช่น กระเพาะอาหาร ลำไส้ มดลูก เป็นต้น มีอยู่ประมาณ 10% ของน้ำหนักตัว

รูปร่าง :

เซลล์มีรูปร่างคล้ายกระสวย เรียงตัวตามความยาวของเซลล์ เมื่อดูจากกล้องจุลทรรศน์ ไม่มีลายเหมือนกล้ามเนื้อลาย

ขนาดของเซลล์

กว้างประมาณ 2-5 mm

ยาวประมาณ 50-100 mm

กล้ามเนื้อหัวใจ

เป็นกล้ามเนื้อที่เป็นโครงสร้างของหัวใจ ทำงานได้โดยไม่หยุดตลอดชีวิต

รูปร่าง :

เซลล์ มีขนาดสั้น เรียงตัวต่อกัน โดยมีแผ่น intercalated disc กั้นระหว่างเซลล์ นอกจากนั้นแต่ละเซลล์ยังมีแขนงแยกออกไปเชื่อมต่อกับเซลล์อื่น  เรียกลักษณะนี้ว่า syncytium  เนื้อเยื่อจึงทำงานพร้อมกันเมื่อเซลล์ใดเซลล์หนึ่งถูกกระตุ้น

คุณสมบัติของกล้ามเนื้อ

หดตัวได้ (contractility)

ยืดออกได้ (extensibility)

ยืดหยุ่นได้ (elasticity)

ไวต่อการเร้า (excitability)